Çevirmeli Bağlantılardaki Seslerin Hikayesi

Günümüz teknolojileri nedeniyle artık kullanılmayan çevirmeli bağlantılar, geçmişte çok popülerdi. Finlandiyalı bir yazılım uzmanı, konuyla ilgili yıllardır yapmakta olduğu bir çalışmayı tamamladı ve kamuoyu ile paylaştı. Mühendis, çevirmeli bağlantının temelini ve seslerin ne anlama geldiğini anlatıyor.

İnternet kullanımı her geçen gün biraz daha yaygınlaşıyor. Artık neredeyse her ev, internet erişimine sahip ve bu internet erişimi kimi zaman 100 Mbit hızlara çıkabiliyor. Ancak günümüzden yıllar yıllar öncesinde durum pek de böyle değildi. Yüksek hızlı ve kablosuz internet bir yana, tüketiciler çevirmeli bağlantılarla internete erişiyorlardı. Eğer sizler de çevirmeli bir internete sahip olduysanız şu an, modeminiz internete bağlanırken çıkardığı ses kulağınızda çınlamıştır.

Aslına bakacak olursak bu ses, internetin temeliydi. Modemler, bu sesler aracılığıyla uzak bilgisayarlara ve doğal olarak da internete bağlanabiliyorlardı. Dönemin teknikerleri modemlerden çıkan bu seslere "Handshake" yani "el sıkışma" diyorlardı. Ayrıca bu sesler, internete bağlanmanın yanı sıra, internetin sürekliliğini de sağlıyordu. Bizler aslında sesin kesildiğini sanıyorduk ancak o ses daima oradaydı. Sadece bizler duyamıyorduk.

Şimdi ise Finlandiyalı bir yazılım uzmanı olan Oona Raisanen, bilgisayarların birbirlerini telefonla aradıkları bu çevirmeli interneti aydınlattı. Aslına bakacak olursak Raisanen, uzun yıllardır bu konu üzerinde çalışıyordu. Bilgisayarların birbirlerini nasıl aradıklarını daima merak ettiğini söyleyen Raisanen, şimdi edindiği bilgileri tüm dünya ile paylaşıyor. Dilerseniz şimdi, çevirmeli internetin nasıl olduğuna ve çalışma prensibine yakından bakalım.

Raisanen, çevirmeli internetin temel mantığını anlayabilmek için olayın başlangıç noktasına, yani seslere inmiş. Bu bağlamda "ITU-T" isimli teknik belgeleri incelediğini ve bu sayede çevirmeli bağlantılardaki el sıkışma işlemini anladığını ifade eden Raisanen, bağlantı sırasında ortaya çıkan her ses ritminin aslında farklı bir amaca hizmet ettiğini söylüyor. Raisanen ayrıca, bu seslerin minimum bilgi kaybı ve maksimum güvenlik için gerekli koşulları sağladığını da ifade ediyor.

Dünyanın en eski internet erişim ağları kamuya açık değildi. Ancak 90'lı yıllarda dünya çapında çalışan bir sinyalizasyon sistemi geliştirildi. "Kamuya Açık Telefon Ağı" olarak isimlendirilen bu sistem, dünya genelinde bir ağın oluşturulmasını ve dolayısıyla da internet bağlantısını oluşturdu. İşte çevirmeli modemlerde ortaya çıkan o bağlantı sesleri de bu ağ nedeniyle çıkıyordu ve devam ediyordu.

Raisanen, bilgisayarların değiş tokuş yaptığı tüm bilgilerin, aslında çevirmeli bağlantılardaki sesler aracılığıyla bilinebileceğini ifade ediyor. Şöyle ki; çevirmeli bağlantı sırasında ortaya çıkan ilk ses "çevir" olarak isimlendiriliyor ve hemen ardından bir telefon numarası tuşlanıyor. Bu tuşlama ülke kodu, alan kodu ve benzersiz numaradan oluşuyor. Bu numarada yer alan rakamlar, farklı ses tonları ile kodlanmış durumda.

Çevirmeli modemin aradığı bir numara ile aranan numara eriştiğinde farklı tonajlarda ses çıkıyor. Bu sesler bir telesekreter gibi düşünülebilir. Öyle ki aranan numara, arayan modeme çeşitli protokoller sunuyor. Arayan modem bu protokolleri kabul ettiğini ifade etmek için bazı ses tonlarını çıkartıyor ve bu ses tonları, sunulan protokolün kabul edildiği anlamına geliyor. Bunun ardından da asıl görüşmeler başlatılıyor.

Sunulan protokol, çevirmeli bağlantı kurmaya çalışan modem tarafından kabul edildikten sonra şartlar sunulmaya başlıyor. Aslına bakacak olursak bu kısım, tıpkı gerçek bir konuşmaymış gibi ilerliyor. Hatta Raisanen bu durumu, parazit altında konuşan kuş veya robotların sesine benzetiyor. Hattın iki ucundaki cihazlar bir süre boyunca şartları konuşuyorlar ve anlaşmalarının ardından işleme devam ediliyor.

Raisanen, bu noktadan sonra işlerin zorlaştığını çünkü ortada korunması gereken bir bağlantının olduğunu söylüyor. Raisanen'e göre çevirmeli modemlerde kullanılan bağlantılar, ağın sağlıklı bir şekilde korunabilmesi için büyük bedeller ödüyordu. Hatta öyle ki çevirmeli bağlantıda duyulan ve duyulamayan sesler, kullanıcılar tarafından bile etkileniyordu. Örneğin bu bağlantı sırasında tüketicinin konuşması, bağlantıda yankıya neden oluyordu.

Bağlantı sırasında oluşan yankılar, hatlar aracılığıyla fark edildikten sonra bastırılabiliyordu. Bu gibi durumlarda modem, farklı bir ses tonu göndererek ağı baskı altına alıyordu. Raisanen, bu süreçte modemin sesinin kesilmediğini sadece konuşma etkinliğinin yarıya düşürüldüğünü ifade ediyor. 

Normal koşullarda telefon hatları, ses dalgalarını iletmek için geliştirilmiştir. Ancak bilgisayar ve internet sektörü, daha çok dijital verilerle doludur. Aslına bakacak olursak modemin çalışmasının altında yatan temel sebep de budur. Modemler, telefon ağlarındaki veri akışını değiştirirler ve böylelikle dijital verilerin ses dalgaları haline getirilmesini sağlarlar. İşte tam da bu dönüştürme işlemine modülasyon deniyor.

Modemlerin birbirleriyle iletişimi sağlayabilmeleri için de aynı dilleri kullanmaları gerekiyor. Öyle ki eğer bir modem el sıkışmak istiyorsa kendisiyle aynı dili konuşan bir ağa ihtiyaç duyuyor. Raisanen, modemlerin bu işlemi başarılı bir şekilde gerçekleştirebilmesi için defalarca deneme yaptığını ve tanıdığını bulana kadar denemeye devam ettiğini söylüyor. Üstelik modemlerin yetenekleri bununla da sınırlı değil. Modemler, gerekli görüldüğü durumlarda özel ekolayzerler kullanarak diğer modemlerle anlaşabiliyorlar.

Yukarıda görmekte olduğunuz görüntü ise, modemler arasındaki bir el sıkışma örneğini gösteriyor. Eğer dilerseniz, modemler arasındaki iletişimin nasıl olduğunu bu görsel aracılığıyla inceleyebilirsiniz.